Koloniyada çap olunmuş mədəniyyət haqqında məlumat almaq, Qərb sivilizasiyasının ölkəmizə necə nüfuz etdiyini soruşmaqdır.
Çap olunmuş kitab müstəsna praktik və tabe bir istifadədə öz funksiyasını tükəndirən bir şey deyil. Kitab, düşüncənin yoxluqda, zaman və məkan içərisində çoxaltılmasına imkan verən yazı yeri olduğu dərəcədə xüsusi bir obyektdir. Avropanın özündə daşınar tipli çap maşınının ixtirası, düşünülmüşlərin yayılma imkanlarını, yazılı mühitlər vasitəsi ilə maksimum genişləndirməyə imkan verdi və Qərb mədəniyyətinə ən güclü cihazlarından birini verdi. 1449 - 1556-cı illər arasında Gutenberqin İncilində tətbiq olunan bu ixtira ilə çap olunmuş kitabın istehsalı Avropanın genişlənməsini müşaiyət etmək üçün vaxtında yetkinləşdi və köhnə dünyanın mədəni ənənələrini bölgələr və şərtlər daxilində canlandırmağa və çoxaltmağa kömək etdi. İspanların Amerika torpaqlarında tapdıqları.
Şimala yavaş nüfuz
Yeni İspaniyanın içərisindən bir marşrutun açılması məsəldir. Camino de la Plata, Yeni İspaniya ərazilərini şimal bölgələri ilə birləşdirdi, demək olar ki, hər zaman minalar az olan bölgələrin ortasında, çox seyrək və istəməyən düşmən qrupların davamlı təhdidi altında minaların bir aləmindən digərinə ayrıldı. İspan varlığı cənub bölgələrindən daha çoxdur. Fəth edənlər dillərini, estetik meyarlarını, dində təcəssüm etdirən fövqəltəbii düşüncə tərzlərini və ümumiyyətlə qarşılaşdıqları yerli əhalinin təsəvvürlərindən tamamilə fərqli bir təsəvvür yaratdılar. Az öyrənilən və daha az başa düşülən bir müddətdə bəzi sənədli izlər, çap olunan kitabın avropalıların şimala yavaş-yavaş nüfuz etməsində müşayiət etdiyini təsdiqləməyimizə kömək edir. Və onlarla birlikdə gələn bütün mənəvi və maddi elementlər kimi, bu bölgələrə də Tierra Adentro Krallığı Yolu ilə gəldi.
Söyləmək lazımdır ki, kitablar ərazidə görünüşlərini göstərmək üçün marşrutun tərtibini gözləmək məcburiyyətində deyildi, əksinə ilk ispanlarla İspanların irəliləməsinin qaçılmaz yoldaşları olaraq gəldilər. Məlumdur ki, Yeni Qalisiya'yı fəth edən Nuño de Guzman, özü ilə 1520-ci ildə Zaragoza'da nəşr olunan İspan tərcüməsi olan Tito Livio'nun Onilliklər cildini özüylə aparmışdı. 1574-cü ildə hazırlanan Compostela, ən məşhur fatihdən ən tacirlərə qədər tacirlərin məktublar yolu ilə o vaxtkı ucqar bölgələrdəki mədəniyyətləri ilə əlaqələrini davam etdirdiklərini izah edir. Bueno əşyaları arasında üç mənəviyyat kitabı daşıyırdı: Tanrıya Xidmət Sənəti, Xristian Doktrini və Fray Luis de Granada'nın Vita Expide.
Hər şey göstərir ki, uzun müddət bu sahədəki kitabın oxunması və yiyələnməsi əsasən Avropa mənşəli və ya mənşəli şəxslərin bir praktikası olduğunu göstərir. 16-cı əsrin ikinci yarısına qədər mərkəzi bölgələrin şimalındakı yerli qruplar, bu xarici cisimlə təsvirləri özlərinə cəlb etsələr də, yalnız kənar təmasda olmağa davam etdilər.
Bu, 1561-ci il tarixli bir araşdırma sənədi ilə təklif olunur ki, bu da nisbətən erkən tarixdə kitabların çox tirajlanmasına işarədir. Guadalajara'dan Real de Minas de Zacatecas'ı ziyarət etmək əmrini alaraq qadağan edilmiş əsərləri tapmaq üçün, vicar Bachiller Rivas, "İspanlar və bu mədənlərin digər insanları" arasında üç kisəni doldurmaq üçün kifayət qədər qadağan olunmuş kitab tapdı. bunlar, çap olunan məhsulların az olduğunu açıqlayır. Qardaşının və başqa bir hindistanlı dostunun iştirakı ilə onları Guadalajara'ya aparmaq üçün kilsənin ibadətgahında saxlanılan Antón Purépecha mənşəli - bu paketləri açdı və içindəkiləri digər hindular arasında yaymağa başladı. İstinad yalnışdır, çünki kitablara yerli maraq göstərməyimizi daha çox müzakirə etmədən qəbul edə bilər. Ancaq Anton və sorğu-sual olunan digər hindular oxuya bilmədiklərini etiraf etdilər və müqəddəs kitabları içərisindəki rəqəmlərə baxmaq üçün kitabları götürdüyünü bildirdi.
Bəzi hallarda təxmin edilən materialları oxumaq istəyi müxtəlif mexanizmlərlə təmin edildi. Çox vaxt kitablar şəxsi əşyalar kimi daşınırdı, yəni sahibi digər bölgələrdən baqajın bir hissəsi kimi özü ilə gətirirdi. Ancaq digər hallarda, Verakruzda yaranan bir ticarət trafikinin bir hissəsi olaraq köçürüldü, burada hər bir kitab göndərilməsi İnkvizisiya səlahiyyətliləri tərəfindən, xüsusən Hindistanda Müqəddəs Ofisin qurulduğu 1571-ci ildən etibarən diqqətlə yoxlanıldı. Protestant fikirlərinin yayılmasının qarşısını almaq. Daha sonra - demək olar ki, hər zaman Mexiko şəhərində dayandıqdan sonra - çap məhsulları kitab satıcısının vasitəçiliyi ilə yol tapdı. İkincisi, sərt hava şəraitinin və yoldan gələn təhlükələrin bu cür incə yüklərə zərər verməməsi üçün dəri ilə örtülmüş sığınacaqlı taxta qutularda kitabları bir qatırın arxasında şimala aparan qatır sürücüsünə tapşıraraq onları maraqlı tərəfə göndərərdi. Şimaldakı bütün mövcud kitablar bu yollardan bəziləri ilə şimal bölgələrə çatdı və yolun əhatə olunduğu ərazilərdə mövcudluğu XVI əsrin ikinci yarısından Zakatecas'a, XVII əsrdən isə Durango kimi yerlərdə sənədləşdirilə bilər. , Parral və New Mexico. İstifadə olunmuş və bəzən yeni olan kitablar Avropa çap mağazalarından və ya heç olmasa Mexiko şəhərində qurulan kitabxanalardan ayrılmalarından uzun bir yol qət etdi. Bu vəziyyət 19-cu əsrin üçüncü ongünlüyünə qədər davam etdi, bəzi səyahət printerləri müstəqillik mübarizəsi dövründə və ya sonra bu bölgələrə gəldikdə.
Ticarət cəhəti
Bununla yanaşı, kitabların tirajının ticarət tərəfini sənədləşdirmək, kitabların alkabala vergisini ödəməməsi səbəbindən qeyri-mümkün bir işdir, beləliklə trafikləri rəsmi qeydlər yaratmırdı. Arxivlərdə görünən mədən ərazilərinə kitabların daşınması üçün icazə sənədlərinin əksəriyyəti, maarifçilik ideyalarının yayılmasının qarşısını almaq üçün çap olunan maddələrin tirajında sayıqlığın gücləndirildiyi 18-ci əsrin ikinci yarısına uyğundur. Əslində, ölmüş əmlakın ötürülməsi ilə əlaqəli ifadələr - ifadələr - və çap olunmuş materialların tirajının izlənilməsi ilə qurulan ideoloji nəzarət, ən çox Camino de-də hansı mətn növlərinin dövriyyəyə buraxıldığını bizə bildirən əməliyyatlardır. La Plata'yı bağladığı bölgələrə.
Ədədi baxımdan müstəmləkə dövründə mövcud olan ən böyük kolleksiyalar, Franciscan və Cizvit qəbilələrində toplanan kolleksiyalar idi. Məsələn, Zacatecas Təbliğat Fidesi Kollecində 10.000-dən çox cild var idi. 1769-cu ildə inventarlaşdırılan Chihuahua Cizvitlər kitabxanası, öz növbəsində, qadağan edilmiş əsərlər olduğuna görə və ya onsuz da çox pisləşdiyinə görə ayrılanları nəzərə almadan 370-dən çox ada sahib idi - bəzi hallarda bir neçə cilddən ibarət idi. . Celaya kitabxanasının 986 əsəri, San Luis de la Pazın isə 515 əsəri var. Parras Cizvit Kollecinin kitabxanasında qalan şeylərdən 1793-cü ildə 400-dən çoxu tanınmışdı. Bu kolleksiyalar ruhların yaxşılaşdırılması və dini xidmətin keşişlər tərəfindən istifadə edilməsi üçün faydalı həcmlərlə doludur. Beləliklə, bu kitabxanalarda missiyalar, breviaries, antonfonies, bibles və moizələr repertuarı tələb olunurdu. Çap olunmuş materiallar, müqəddəslərin novenası və həyatı şəklində ibadət edənlər arasında sədaqəti artırmaqda da köməkçi idi. Bu mənada, kitab bu bölgələrin təcrid olunmasında xristian dininin kollektiv və fərdi təcrübələrini (kütlə, dua) izləmək üçün əvəzolunmaz köməkçi və çox faydalı bir rəhbər idi.
Lakin missionerlik təbiəti daha çox dünyəvi məlumat tələb edirdi. Bu, bu kitabxanalarda lüğətlərin və köməkçi qrammatikaların avtokton dil biliklərində mövcudluğunu izah edir; Colegio de Propaganda Fide de Guadalupe kitabxanasında olan astronomiya, tibb, cərrahi və bitki mənşəli kitablardan; və ya Zacatecas Manastırı'ndaki Cizvitlərin kitablarından biri olan Jorge Agrícola'nın dövrünün mədən və metalurji sahəsindəki ən nüfuzlu kitabı De Re Metallica'nın surəti. Kitabların kənarında qoyulmuş və sahibliklərini müəyyənləşdirməyə və oğurluqların qarşısını almağa xidmət edən yanğın izləri, kitabların Tacın verdiyi ianələrin bir hissəsi olaraq yalnız satın almaq üçün deyil, monastırlara gəldiyini göstərir. Məsələn, Franciscan nümayəndəliklərinə, lakin bəzi hallarda başqa monastırlara göndərildikdə, keşişlər maddi və mənəvi ehtiyaclarına kömək etmək üçün başqa kitabxanalardan cildlər götürdülər. Kitabların səhifələrindəki kitabələr də bizə öyrədir ki, bir kahinin fərdi sahibi olmaqla, bir çox cild sahiblərinin ölümü ilə dini cəmiyyətə çevrildi.
Təhsil vəzifələri
Keşişlərin, xüsusən də cizvitlərin özlərini həsr etdikləri təhsil vəzifələri, məbəd kitabxanalarında ortaya çıxan bir çox adın mahiyyətini izah edir. Bunların yaxşı bir hissəsi ilahiyyatla əlaqəli cildlər, İncil mətnlərinə dair elmi şərhlər, Aristotelin fəlsəfəsinə dair araşdırmalar və şərhlər və ritorik dərsliklər, yəni o dövrdə savadlı mədəniyyətin böyük ənənəsini təşkil edən bilik növü idi. bu müəllimlər qorunurdu. Bu mətnlərin əksəriyyətinin Latın dilində olması və 'sxolastik hüquq, teologiya və fəlsəfəyə yiyələnmək üçün tələb olunan uzunmüddətli təlim bu ənənəni o qədər məhdudlaşdırdı ki, qurumlar yoxa çıxdıqdan sonra asanlıqla yox oldu. harada yetişdirildi. Dini əmrlərin tükənməsi ilə, monastır kitabxanalarının yaxşı bir hissəsi talanın və ya baxımsızlığın qurbanı oldu, belə ki, yalnız bir neçəsi sağ qaldı və bunlar parçalı bir şəkildə.
Ən diqqət çəkən kolleksiyalar daha böyük əhəmiyyətə malik olan monastırlarda yerləşsə də, keşişlərin ən uzaq missiyalara belə çox sayda kitab daşıdıqlarını bilirik. 1767-ci ildə, İsa Cəmiyyətinin qovulması qərara alındıqda, Sierra Tarahumara'daki doqquz missiyada mövcud kitablar 1106 cild təşkil etdi. Bir çox cilddən ibarət olan San Borja'nın missiyasında 71, ən çox çeşidlənmiş Temotzachic'in isə 222 kitabı var.
Tərif
Kitabların istifadəsi təbii olaraq dini baxımdan daha çox tanış idisə, insanların çap olunan kitaba verdiyi istifadə daha açıqdır, çünki oxuduqlarının şərhləri, oxuyanların əldə etdiklərindən daha az nəzarət olunan bir nəticə idi. məktəb təhsili alır. Bu əhalinin kitab sahibi olması, kitabların dövriyyəsi üçün başqa bir mexanizmi də göstərən vəsiyyətnamələr sayəsində demək olar ki, hər zaman izlənilir. Hər hansı bir mərhumun sağlığında kitabları varsa, bunlar əmlaklarının qalan hissəsi ilə hərraca çıxarmaq üçün diqqətlə qiymətləndirilmişdir. Bu şəkildə kitablar sahiblərini dəyişdirdi və bəzi hallarda marşrutlarını daha da şimala davam etdilər.
Vəsiyyətnamələrə əlavə edilmiş siyahılar ümumiyyətlə çox geniş deyil. Bəzən yalnız iki və ya üç cild var, halbuki digər hallarda bu rəqəm iyirmiyə qədər çıxır, xüsusən iqtisadi fəaliyyəti savadlı bir biliyə söykənənlər üçün. İstisna bir hal, 1661-1664 arasında Santa Fe de Nuevo Meksika valisi Diego de Peñalosa'dır. Mülkləri müsadirə edildiyi zaman 1669-cu ildə 51-ə yaxın kitabı var idi. Ən geniş siyahılar kral məmurları, həkimlər və hüquqşünaslar arasında dəqiq tapılmışdır. Ancaq peşəkar bir tapşırığı dəstəkləyən mətnlərin xaricində sərbəst seçilən kitablar ən maraqlı dəyişkəndir. Kiçik bir siyahı da yanıltıcı olmamalıdır, çünki gördüyümüz kimi əlindəki az cildlər təkrar oxunma obyekti olduğu üçün daha sıx bir təsir bağışladı və bu təsir kredit və ətraflarında oyanış verən açıq şərh sayəsində artırıldı. .
Oxumaq əyləncəni təmin etsə də, yayındırmağın bu praktikanın yeganə nəticəsi olduğu düşünülməməlidir. Beləliklə, Nuño de Guzman məsələsində, Riansans Avropasının yalnız hərbi və siyasi gücün necə qurulduğu barədə bir fikir əldə etdiyi Tito Livio'nun Onilliklərinin uca və möhtəşəm bir hekayə olduğunu xatırlamaq lazımdır. Qədim Romanın, ancaq böyüklüyünün. Petrarch tərəfindən Qərbə xilas edilən Livy, Machiavellinin siyasi hakimiyyətin təbiəti ilə bağlı düşüncələrini ilhamlandıraraq ən çox oxuduğu kitablardan biri idi. Hannibal kimi Alplar arasındakı epik səyahətlərini anlatmasının Hindistanda bir qalib üçün eyni ilham mənbəyi olması uzaqdan deyil. Burada xatırlaya bilərik ki, Kaliforniya adı və El Dorado'yu axtaran şimaldakı araşdırmalar da bir kitabdan qaynaqlanan motivlər idi: García Rodríguez de Montalvo tərəfindən yazılmış Amadís de Gaula'nın ikinci hissəsi. Nüansları təsvir etmək və bu sərnişinin, kitabın yaratdığı müxtəlif davranışları nəzərdən keçirmək üçün daha çox yerə ehtiyac olardı. Bu sətirlər yalnız oxucunu qondarma Yeni İspaniyada yaradılan kitabın və oxuların gerçək və xəyali dünyasına tanıtmağa can atır.
